Halk Oyunu (Özet) : Halk oyunları, “Ait olduğu toplumun kültür değerlerini yansıtan; bir olayı, bir sevinci, bir üzüntüyü ifade eden; kökeni din ve büyü ile ilgili (majik ve kültik) olan; müzikli (bir müzik aleti eşliğinde veya müzik aleti olmaksızın, el , ayak gibi organlarla tempo tutarak) olarak, tek kişi veya gruplar halinde icra edilen; ölçülü ve düzenli hareketlerdir.”
Halk Oyunu (Detay)
Halk oyunu hareket ve müzik olmak üzere iki ayrı öğeden oîuşmuş bir bütündür. “Düzgün ve birbirine benzeyen ritmik hareketlerin uyumlu bir biçimde ortaya konulmasından oluşan oyun”, nadiren müzik eşliği olmaksızın belli bir ritme bağlı olarak da meydana gelebilir. Hareket bir bütün olarak temelini ayaktan başlatmak üzere, vücut ve kollara kadar uzanır. Vücut bölümlerinin uyumlu hareketleri kadar, grubun uyumlu hareketlen de estetiği yaratır. Hatta bazen bir bakış bir duruş bile estetik bir ifadedir. Musikide, estetiğin sesle ifadesi ve desteklenmesidir.
Özetleyecek olursak, kavram olarak halk oyunu; göze ve kulağa hoş gelecek tarzda düzenlenmiş, ölçülü ve dengeli hareket yoluyla, estetik bir etki ve heyecan yaratan, çoğunlukla, ses birimlerinden nadana gelen anonim halk müziği ile desteklenmiş, hareket ve müzik bütünleşmesi dir.
Detay; Krimitif din ortamında doğan ve şekillenen hareket serileri ve montlar, anonim ifade etme gücü noktasında değer taşımaktadır. Bu temel etmenlerin bütünleşmesinden oluşan halk oyunları da anonim bir nitelik taşır. Çünkü dinsel ayinlerdeki şekillerin kirimitif toplumun ortak hareket senbolleri olmaları, somut anlamlar ifade etmeleri dansın kaynağı durumundaki bu hareket serilerinin anonim bir değer taşımasına neden olmuştur.
Aslında kökeni insanlığın dille anlaşma sürecini yaratmadan öncesinde şifre hareketler şeklinde kendini, dileğini ve tabiat olaylarını ifade etmek üzere kullandığı hareket seviyeleri ortak anlaşmaya yaradığı için yoplumca ortak yani anonim olarak üretilmiş, imaj kazandırılmış imlerdir.
Tarihin akışı içerisinde folklor ve kültürün kaynağı durumundakif ulusal dinlerin toplumlarca değiştirilerek yeni dinleri kabul etmesi somut anlamlar taşıyan haraket serilerinin bu özelliklerinden sıyrılarak soyut hareketlere dönüşmesine neden olmuştur. Ancak gelenek bu farklılaşmalara rağmen hangi olayların ve temaların hangi dinlerle ve hareket serileriyle karekterize edileceği konusunda, etki gücü koymuştur.Benzeri olaylar benzeri hareket gelenekleri ile ifade edilerek yeni ihtiyaçlara cevap vermiş, eski hareket temaları benzeri yeni olayları canlandırır olmuştur.
Halk arasında hoş vakit geçirmek için yapılan eglendirici, güldürücü, şaşırtıcı gösteriler (karagöz, kukla, orta oyunu,vs ); danslar (halay,zeybek,bar, horon,vs ); dikkate dayalı tesadüfe dayanan yarışmalar (dama,yüzük,cirit,vs) hepsi halk oyunlar kavramı içerisindedir. Ancak halk oyunları kavramı artık hemen her yerde Anadolu Halk Danslarını karşılamak üzere kullanılmaktadır.
Halk Oyunlarının Ortaya Çıkış Nedenleri
a-Doğal olayların etkisiyle
b-Taklitler yolu ile oluşan danslar
c-Savaş dansları
d-Aşk dansları
e-Dini danslar
f-Hasat ve üretim ile ilgili danslar
g-Meslek dansları
Hiçbir kültür olayı, tüm gelenek ve görenekleri bir yumak gibi etrafına sarıp toplayan halk oyunları kadar ait olduğu toplumun ulusal duygularını yansıtamaz ve onlar kadar toplumsal bağları pekiştirip kuvvetlandiremez.
Düşünce ve duyguların insan vücudunu hareketleriyle anlatılması demek olan dans yada oyun, ilk insan kültürünün merkezinde bulunuyordu.Dinsel anlayışlar alınyazıları, evren hakkindeki düşünceler, istekler, sevgi, aşk,kahramanlık duyguları, sıla hasreti,sevinç, bereket, bolluk, hüzün, afet, felaket gibi olaylar hep oyunlarla anlamlandırılıyor.Hep onunla canlandırıyordu.Bugünde halk oyunlarının müzik ve şiir gibi sanat olaylarında ayrı düşünme olanağı yoktur.Bugünde dansın bulunduğu her yerde düğün ve dernekten asker uğurlamasına kadar varan çeşitli tören ve toplumsal olayları görmek mümkündür.Bugünde halk dansları, halk sanatlarının en başında yer almaktadır.
Bilindiği gibi Türk Halk Oyunları yurdumuz üzerinde çeşitli bölgelerde, çeşitli tür ve biçimde ,değişik genel isimler altında ve guruplar halinde görülmektedir. Bölgelere, yerel örf ve adetlere göre büyük ayrılıklar gösteren halk oyunları (dansları), birçok bakımdan ayrımlara tabi tutulabilir. Mesela tek kişilik oyunlar veya takım oyunları diye sınıflandırabiliriz. Bunlarında yalnız erkeklerin veya kadınların yada kadın-erkek oynanan oyunlar diye ayırmak mümkündür. Kapalı ve aöık yerlerde oynanmaları da bu oyunlaarın bir özeliğini teşkil eder.
Çok değişik özelikler gösteren oyunları ortak noktakarına göre bazı adlar altında toplamak mümkündür. Halay, bar, karşılama, zeybek, mengi, bengü, horon, kaşık oyunları, bıçak oyunları gibi. Bunların dışında çengi, köçek , çiftetelli gibi kapalı yerlerde daha çok profesyonel oyuncular tarafından oynanan meclis oyunları, birde Mevlevi semai, Bektaşi Alevi Semai gibi dini karekterli olan oyunlarda vardır. Hangi bölgede olursa olsun bu dansları ana özelliği “toplu hareket”, bir güzel işi beraber yapma, bir güzel sonuçu beraber kutlama gibi sosyal eğitim alışkanlıklarını vermesidir.
Leave a Comment